Betere Dingen

| 17-01-2009 16:39Rauischholzhausen

Afgelopen donderdag en vrijdag was er een workshop in het Schloß Rauischholzhausen met als thema ontwikkelingspsychologie. Elke dag waren er twee uitgenodigde sprekers. De vier sprekers hielden eerst een lezing van anderhalf uur, aansluitend was er tijd voor discussie gevolgd door een koffiepauze. Na de koffiepauze was er een meer praktisch deel waarin de deelnemers boeken, films, psychologische test en dergelijke konden bekijken en individueel met de sprekers van gedachten konden wisselen. Hieronder heb ik voor alle sprekers wat internet materiaal bij elkaar gezocht over het onderwerp van hun onderzoek.

Eva Filipová
De samenhang tussen het ontwikkelen van begrip van intentionaliteit van anderen (Theory of Mind) en het begrijpen van ironie. Dit onderzoek is leuk om te doen, omdat er vaak gebruik wordt gemaakt van verhaaltjes die worden voorgelezen aan kinderen en die bedoeld zijn om te testen hoe goed ze zich in een ander kunnen verplaatsen. Voorbeeld: Jan heeft chocolade van zijn moeder gekregen. Hij heeft er een stukje van opgegeten en de rest heeft hij weer netjes ingepakt en in de keukenla gelegd. Jan gaat buiten spelen. Zijn moeder gaat een cake bakken en heeft daarvoor chocolade nodig. Ze ziet de reep chocolade in de keukenla liggen en gebruikt er een stukje van. De rest legt ze nu in het keukenkastje. Jan komt weer thuis en wil een stukje van zijn chocolade eten. Waar gaat hij naar de chocolade zoeken? Hierbij gaat het er om dat kinderen wel of niet begrijpen dat Jan andere informatie heeft dan zijn moeder of dan de lezer. Er is ook onderzoek naar het begrip voor het feit dat andere mensen andere voorkeuren hebben. Als je gehoord hebt dat Paula graag spruitjes eet en niet van chocolade houdt, maar zelf hou je wel van chocolade en niet van spruitjes, wat voorspel je dan dat Paula gaat kiezen? Voor het begrijpen van ironie van een ander is het nodig dat je begrijpt dat die persoon niet de feitelijke waarheid vertelt, met een bepaalde, vaak sociale, reden.


Peter Mitchell [homepage]
Er wordt vaak veronderstelt dat mensen met autisme helemaal geen sociale vaardigheden bezitten. Uit vele jaren onderzoek van Dr. MItchell komt echter steeds hetzelfde beeld terug; ondanks dat er wel verschillen zijn, presteren mensen met autisme nog altijd ver boven kans-niveau, (bijvoorbeeld in een taak waarin alleen op basis van een foto van de ogen, de emotie van een persoon moet worden aangegeven). Hiermee toont hij aan dat de oorzaken die altijd gedacht werden te gelden voor autisme, in feite niet van belang zijn. Ook is er bijvoorbeeld geen verschil in IQ tussen mensen met en zonder autisme (zoals in de film Rain Man gesuggereerd wordt). Er zijn hypotheses die bepaalde genetische oorzaken stellen, maar dat onderzoek is nog erg nieuw en de conclusies er uit zijn nog niet heel betrouwbaar. Een van de mogelijkheden die Dr. Mitchell suggereert is dat mensen met autisme iets langzamer zijn in het interpreteren van sociale cues in het dagelijks leven (maar niet slechter). Hierdoor lopen ze bijvoorbeeld achter in gesprekken. Als je dit van kinds af aan hebt is het lastig om door interactie met andere mensen een correcte Theory of Mind op te bouwen (zie hierboven) waardoor de interactie met mensen verstoort waardoor er steeds minder mogelijkheden zijn om sociale vaardigheden te leren. Mensen met autisme zoeken dan rust in andere activiteiten. Overigens is er een heel scala aan autisme achtige stoornissen die tegenwoordig vaak gegroepeerd worden op een schaal: van vroegkindelijk autisme (de 'ernstigste' vorm), via 'normaal' autisme, high-functioning autisme (die met begeleiding nog een redelijk normaal leven kunnen hebben) naar asperger (die bijvoorbeeld wel een contactwens hebben en goede banen kunnen hebben). Deze groep stoornissen wordt autism spectrum disorder genoemd (ASD).

  • Autisme [nederlands wikipedia lemma]

  • Autism and Me [engels youtube filmpje, gemaakt door een jongen met autisme]

  • Asperger's Syndrome [engelse documentaire op youtube]

  • BenX [EenVandaag over de film BenX, over een autistische jongen die vlucht in een cyberwereld]



Glenn Schellenberg [homepage]
Het zogenaamde Mozart-effect dat in 1993 in Nature beschreven werd zegt dat je van het luisteren naar Mozart een hoger spatio-temporeel IQ krijgt. De test bestond eruit dat studenten die voor een tentamen Mozart te horen kregen beter presteerden dan een controle groep. Glenn Schellenberg (naast andere onderzoekers) vond dat het effect maar tijdelijk was en dat het er vooral uit bestond dat mensen die naar hun favoriete muziek luisterden in een goede stemming komen en dat mensen die in een goede stemming zijn beter presteren op een test. Hij heeft dit onderzocht door schoolkinderen voor het maken van een test naar BBC1 (klassieke muziek), BBC2 (pop-muziek) of BBC4 (wetenschappelijke discussie) te laten luisteren. De kinderen die eerst pop-muziek hoorden presteerden beter dan beide andere groepen. Dit noemden ze het Blur-effect, naar de destijds meest populaire band in Engeland. (zo is er dus ook een Metallica-effect, etc.). Naast het luisteren naar muziek zou het volgen van muziek lessen een positief effect kunnen hebben. Veronderstelt wordt dan dat het begrijpen van de abstracte structuur van muziek overgedragen wordt op andere vaardigheden. Schellenberg deed een onderzoek waarbij kinderen gratis lessen konden krijgen. Ze werden dan willekeurig in een van de volgende condities ingedeeld: keyboard lessen en zanglessen, met ter vergelijking toneellessen en geen lessen (d.w.z. de lessen werden pas het jaar na het onderzoek gegeven). Er is wel een klein positief effect van de muzieklessen, maar die beperkt zich niet tot tests die abstracte structuur meten, ook verbale tests en dergelijke werden door deze kinderen beter gedaan. De werkelijke oorzaak is dus niet vastgesteld. Wat ik zelf vermoed (vooral naar aanleiding van de film Rythm is it! die ook vertoond werd) is dat specialisten een hogere standaard hebben van wat een acceptabel prestatie niveau is dan generalisten en kinderen blijven pushen, daar waar andere docenten al lang tevreden zijn. Hierdoor leren kinderen dat ze veel meer kunnen dan ze dachten en daardoor scoren ze ook op andere gebieden beter. Dat heeft dan dus niet zozeer met de muziek te maken als wel met de houding van de docenten.

  • Mozart-effect blijkt onzin [artikeltje uit KIJK! over Duits onderzoek, gepubliceerd in Nature]

  • De vergeten luisteraar [artikel in 'Het belang van kunst' over wat muziek met de luisteraar doet, trek je eigen conclusie]

  • The Mozart effect [engels lemma op wikipedia]

  • Rythm is it! [trailer van een documentaire over scholieren uit achterstandswijken die 'Le Sacre du Printemps' gaan dansen, en daardoor misschien hun leven verbeteren]


Julia Simner [homepage]
Julia Simner doet onderzoek naar Synesthesie; hierbij roept een waarneming in het ene zintuig een waarneming in het andere zintuig op. De meest voorkomende vorm is grapheme-colour synaestesia waarbij letters bepaalde kleuren oproepen. Er is nog altijd twijfel aan de echtheid van synesthesie. Julia Simner heeft veel onderzoek gedaan om de echtheid te onderzoeken en tegenwoordig probeert ze ook de oorzaak te achterhalen. Uit het eerdere onderzoek is gebleken dat er een bepaalde erfelijke component is: mensen met synesthesie hebben een grote kans andere synesthesisten in de familie te hebben. Ook lijken de koppelingen gestructureerd te zijn. Veel voorkomende kleuren worden bijvoorbeeld aan veel voorkomende letters gekoppeld. De hypothese waar ze momenteel mee bezig is is dat tijdens de kindertijd bepaalde stimuli associatief gekoppeld worden en dat de indirecte associatieve koppeling na verloop van tijd een rechtstreekse neuronale koppeling wordt. Slechts een klein deel van de populatie heeft de genen om associaties om te zetten in rechtstreekse koppelingen. Dergelijke rechtstreekse verbindingen heeft ze tot nu toe bij een klein aantal mensen gevonden met de relatief nieuwe methode van Diffusion Tensor Imaging (DTI). Er is echter nog niet genoeg bekend om definitieve conclusies te kunnen trekken.


Naast dat de lezingen erg boeiend waren was het kasteeltje ook een enorme leuke plek om te zijn (zie de foto's hieronder) en heb ik veel plezier gehad met alle mensen die er waren. Enige minpuntje was dat ik op de heenweg natuurlijk weer in een verkeerde bus ben gestapt en toen maar een taxi heb genomen...











Een of meer reacties staan in de wachtrij om goedgekeurd te worden.

(optioneel veld)
(optioneel veld)

Reactiemoderatie staat aan op deze site. Dit betekent dat je reactie niet zichtbaar zal zijn, tot deze is goedgekeurd door een beheerder.

Persoonlijke info onthouden?
Kleine lettertjes: Alle HTML-tags behalve <b> en <i> zullen uit je reactie worden verwijderd. Je maakt links door gewoon een URL of e-mailadres in te typen.